زن زیبا و مرد پولدار: نگاهی به نظریه تبادل اجتماعی در ازدواج
ازدواجتان را پیش‌بینی کنید؛ قسمت اول
زندگی مشترک را مثل ترازو در نظر بگیرید. اگر یکی از کفه‌های این ترازو خیلی سنگین‌تر از کفه دیگر باشد، تعادلش به هم می‌خورد. زندگی مشترکی که تعادل نداشته باشد زندگی خوشایندی نخواهد بود و احتمال اینکه از هم بپاشد یا به طلاق روانی بینجامد زیاد است. به خاطر همین، خیلی مهم است که شما و طرف مقابلتان با هم تناسب داشته باشید. اما چگونه؟
| حرف از پیش‌بینی ازدواج که می‌شود، آدم یاد فال قهوه و خطوط کف دست می‌افتد. همیشه به ما گفته‌اند ازدواج مثل هندوانه دربسته است و نمی‌توانیم آن را پیش‌بینی کنیم. شاید به خاطر همین است که خیلی‌ها به جای توجه به نشانه‌های آشکار از آینده ازدواج، دست به دامن “ماوراءالطبیعه” می‌شوند! درحالی که اگر آگاهی کافی داشته باشیم، پیش‌بینی آینده یک رابطه ناممکن نیست. روانشناسان متخصص می‌توانند در بسیاری از زمینه‌ها آینده رابطه شما را همین الان ببینند. در مجموعه مقالات «ازدواجتان را پیش‌بینی کنید» می‌خواهم شما را با نشانه‌هایی آشنا کنم که به ما می‌گوید چقدر احتمال دارد در ازدواجتان خوشبختی را تجربه کنید. |
ازدواج یک معامله است
شما در آستانه یک معامله بزرگ قرار دارید. در این معامله، هم شما و هم طرف مقابلتان روی این ازدواج سرمایه‌گذاری می‌کنید، یعنی عمرتان و هرآنچه دارید را برای آن خرج می‌کنید تا در ازای آن منفعتی به دست بیاورید. این منفعت برای هرکس یک چیز است. مثلا یکی فکر می‌کند با ازدواج به موقعیت اجتماعی بهتری دست پیدا می‌کند، یکی دوست دارد بچه داشته باشد، یکی در پی آرامش است یا به دنبال معنویت می‌گردد. منافعی که این سرمایه‌گذاری برای فرد دارد یکی دوتا نیست. ولی در هر حال، اگر اوضاع طوری پیش برود که احساس کند منافع این رابطه کمتر از هزینه‌هایش است، یا احساس کند این چیزی نیست که حقش بوده، نارضایتی از ازدواج شکل می‌گیرد. نارضایتی لزوما به معنی طلاق نیست، بلکه به این معنی است فرد در آن رابطه احساس خوشبختی نمی‌کند. حال ممکن است این نارضایتی به تصمیم به جدایی منجر شود یا اینکه فرد با وجود احساس ناخوشایندش، در رابطه باقی بماند.
نویسنده: زینب شاهدی
چقدر به هم می‌خورید؟
منظورم این است که مبادا یکی از شما از آن یکی سر باشد! شاید کمی خاله زنکی به نظر برسد، اما این مساله از نظر علمی ثابت شده است. نظریه تبادل اجتماعی می‌گوید روابطی موفق‌ترند و عمر بیشتری دارند که در آنها توازن وجود داشته باشد: یعنی در ازای سرمایه‌گذاری شما در رابطه، سود دندان‌گیری نصیبتان شود. خیلی مادی‌نگرانه شد؟
خب به خاطر اینکه داریم از دیدگاه نظریه‌ای به ازدواج نگاه می‌کنیم که بر اساس یک مدل اقتصادی شکل گرفته است. شاید با این نگاه مخالف باشید، اما نظریه تبادل اجتماعی یکی از نظریات روانشناسی اجتماعی است که امتحانش را پس داده است: برای اینکه افراد در یک رابطه بمانند، باید دلیلی داشته باشند. این دلیل، همان سودی است که از آن رابطه گیرشان می‌آید. این سود لزوما به معنی پول نیست. ممکن است کسی به خاطر بچه‌ها به زندگی مشترکش ادامه بدهد، یا به خاطر اینکه نگاه جامعه نسبت به او عوض نشود. یا چون مورد بهتری برای ازدواج نمی‌بیند. یا حتا به این دلیل که عشق و دوست داشتن و دوست داشته شدن و فداکاری و ایثار را در رابطه تجربه کند. هر چیزی که برای فرد ارزش داشته باشد می‌تواند او را در یک رابطه نگه دارد، و گاهی این ارزش در فداکاری او برای دیگری است، چون این کار به زندگی او معنا می‌بخشد. بنابراین، احساس تعادل بده و بستان در یک رابطه تا حدی شخصی است و شاید از بیرون رابطه نامتعادل به چشم بیاید. به خاطر همین است که گاهی اوقات دو نفر را با هم می‌بینید و با خودتان فکر می‌کنید واقعا چه چیزی باعث شده این دو نفر کنار هم بمانند؟!
نویسنده: زینب شاهدی
زن زیبا، مرد پولدار
می‌گویند در ازدواج، زنان دنبال پول هستند و مردان دنبال زیبایی. قضاوت تندی است، ولی پژوهش‌هایی وجود دارد که آن را تایید می‌کند. از دیدگاه نظریه تبادل اجتماعی، این معامله خوبی است: زیباییت را به من بده تا پولم را به تو بدهم! هرچند این پایین‌ترین سطح انتخاب همسر است. در واقع آنقدر پایین که به قضیه تنازع برای بقا برمی‌گردد: هر موجود زنده‌ای تمام تلاشش را می‌کند که احتمال بقای نسلش را بالاتر ببرد. مردان به خاطر این دنبال زنان جوان و زیبا هستند که از دید تکاملی این زنان سالمترند و احتمال اینکه بچه‌های بیشتر و سالمتری داشته باشند بیشتر است، و زنان هم به خاطر این دنبال مردان قدرتمند و پولدار می‌گردند که بهتر می‌توانند از آنها و نسلشان مراقبت کنند. به این صورت، معامله پول در ازای زیبایی منطقی به نظر می‌رسد. اما قضیه می‌تواند خیلی پیچیده‌تر از این باشد. البته این دیدگاه به نظریه تکاملی مربوط است و شاید همه آن را قبول نداشته باشند. ضمنا، در دنیای امروز روابط کمی پیچیده شده و شاید به این سادگی قابل تحلیل نباشد.
چه چیزهایی تعادل رابطه را به هم می‌زند؟
تعادل رابطه به عوامل مختلفی بستگی دارد. وزنی که به هریک از این عوامل تعلق می‌گیرد نیز یک امر بسیار شخصی است و بستگی به دیدگاه خود فرد دارد. بنابراین، فقط خود شما هستید که از وضعیت تعادل رابطه خود باخبرید. با این حال، دو موضوع اصلی وجود دارد که روی حفظ تعادل و توازن در اغلب ازدواجها تاثیر زیادی می‌گذارد. اول، سرمایه‌گذاری است. یعنی شما در ازای این ازدواج چه چیزهایی را از دست می‌دهید و چه چیزهایی را به دست می‌آورید. مثلا اگر یکی از شما به خاطر این ازدواج مجبور باشد از یکی از اهداف بزرگ زندگیش، مثل ادامه تحصیل، بچه‌دار شدن، زندگی در یک کشور دیگر یا هر چیز دیگری که برایش مهم بوده چشم‌پوشی کند، سرمایه‌گذاری بزرگی در این رابطه انجام داده و این می‌تواند ترازوی رابطه را کج کند، مگر اینکه در ازای آن، چیز مهم دیگری به دست آورده باشد، مثلا عشق و محبت.
نویسنده: زینب شاهدی
تعادل قدرت در رابطه
دوم، بحث قدرت است. آیا شما و نامزدتان تقریبا در سطح همدیگر هستید؟ چیزهایی که روی قدرت تاثیر می‌گذارد می‌تواند زیبایی، تحصیلات، پول، محبوبیت و شهرت، میزان تعهد، میزان وابستگی به طرف مقابل، میزان عشق و احساس و یا مواردی از این دست باشد. مثلا کسی که تعهد بیشتری به رابطه دارد، قدرتش در رابطه کمتر می‌شود. یا کسی که بیشتر طالب این رابطه است، عاشق‌تر است یا استقلال کمتری دارد، قدرتش پایین‌تر است. عدم توازن قدرت هم تعادل رابطه را به هم می‌زند. اگر می‌خواهید از آینده ازدواجتان آگاه¬تر شوید، به این پرسشها درباره توازن رابطه‌تان پاسخ دهید:
| من و نامزدم هردو به یک اندازه خواستار این ازدواج هستیم. | بله | خیر |
| هردوی ما معتقدیم طرف مقابل بهترین موردی بود که برای ازدواج نصیبمان می‌شد. | بله | خیر |
| اینطور نیست که یکی از ما خیلی عاشق باشد اما دیگری بی‌تفاوت باشد. | بله | خیر |
| من و نامزدم به یک اندازه نسبت به این ازدواج تعهد داریم. | بله | خیر |
| رابطه ما عمری طولانی دارد و دلمان نمی‌آید به هم بخورد. | بله | خیر |
| من و نامزدم از نظر ظاهری و ویژگی‌های شخصی به هم می‌خوریم. | بله | خیر |
| هردوی ما برای ساختن یک ازدواج خوب تلاش می‌کنیم. | بله | خیر |
| اگر از هم جدا شویم، موردی بهتر از این پیدا نخواهیم کرد. | بله | خیر |
| من و نامزدم از نظر موقعیت اجتماعی و محبوبیت با هم تفاوت چشمگیری نداریم. | بله | خیر |
| به نظرم ما جفت هم هستیم و به هم می‌خوریم. | بله | خیر |
حالا تعداد پاسخ‌های بله را بشمرید و به هرکدام یک امتیاز بدهید. هرچه امتیاز شما بالاتر باشد، شانس موفقیت در ازدواجتان بیشتر خواهد بود.
نویسنده: زینب شاهدی
این مطلب پیش از انتشار در وبسایت، در مجله موفقیت به چاپ رسیده است.
بدون دیدگاه